Oldukça lezzetli ve yararlı olan balı konutumuzdan eksik etmiyoruz. Pekala tadına bayıldığınız ve sık sık tükettiğiniz balı gereğince düzgün tanıyor musunuz? Sayısız yararı olan ve şifa dolu Türkiye’nin ballarını sizler için araştırdık. Balların üretildiği bölgeleri, insan sıhhatine yararlarını ve tüm özelliklerini ayrıntılarıyla öğrenmenize yardımcı olacak bilgileri yazdık. Gelin daima birlikte Türkiye’nin birbirinden farklı ballarını öğrenelim.?
1. Akasya balı:
Üretildiği bölge: Artvin yöresi
Artvin yöresinin ormanlarındaki Akasya ağaçlarının çiçek özlerinin toplanmasıyla oluşuyor. Doğal şartlarından ötürü kendine has bir aroması bulunuyor.
Kaçkar Akasya balı, başka balların arında en uygunu sebebi ise; yerleşim alanlarına en az 10 km uzaklıktaki akasya ormanlarında yer alan kara kovanlardan elde ediliyor olması.
Petek ve süzme akasya balı olarak satılıyor.
Akasya balının yararları: Özellikle hudut sistemini gözetici ve güçlendirici özelliği bulunuyor. Ağız yaralarının tedavisi, akciğer hastalıklarının güzelleştirilmesi, bağırsak iltihabının, bel ağrılarının, cilt lekelerinin giderilmesi, hafızanın güçlendirilmesi ve kanın temizlenmesinde büyük yararı olduğu biliniyor.
2. Anzer balı:
Üretildiği bölge: Ayder yaylası, Rize.
Rize, Ayder yaylasında üretilen bal, epey ünlü ve eşşiz özelliklere sahip. Ayder yaylasında ağaç bulunmuyor. Bu bölgede yaklaşık 450- 500 çeşit çiçek bulunuyor ve bunların içerisindeki 80-90 endemik çiçek yalnızca bu bölgede yer alıyor. Arılar, haziran ayının son haftasında çiçeklere ulaşıyor ve ağustos ayının son haftasına kadar ballarını tamamlıyorlar.
Herhangi bir katkı hususu bulunmayan ballar, ısıl süreç uygulanmadan sağılıyor. Sıcaklığın 40 derecenin üzerine çıkması durumunda bal içerisindeki enzimler ve polenler etkisiz hale geleceğinden Anzer balı, soğuk sağım tekniğiyle üretiliyor.
Anzer balının yararları: Anzer balı, kahvaltılık bir bal değil. Çoklukla hastalıkların tedavisinde şifa niyetine tüketilir. Besin bedelleri epeyce yüksek ve kaliteli bir bal olduğu için abartılı bir biçimde kullanılmamalıdır. Güç ve yorgunluğu hafiflettiği için sportmenler da sık sık kullanır.
Faydaları saymakla bitmeyen Anzer balının, antioksidan özelliği yalnızca kış hastalıklardan korumakla kalmıyor, bağışıklık sistemini güçlendirdiği için bedene içten dışa bir müdafaa sağlıyor. Sindirim sistemine epey yararlı olan Anzer balı, ishali kesme özelliği ile de sıkça kullanılıyor. İçinde birçok vitamin ve mineral bulunan Anzer balı, kış günlerinde de hastalıklardan koruyor.
3. Ayçiçek balı:
Üretildiği bölge: Trakya bölgesi.
Ayçiçeği ağır olarak Trakya bölgesinde yetiştirilen bir bitki tipi. Arılar bu çiçekten nektar alırken bitkinin tozlaşmasına katkıda bulunuyor, döllenmesini sağlıyorlar ve bu formda eser kalitesine katkı sağlamış oluyorlar.
Kovandan alındığında, altın sarısı bir renge sahip ve kendine öz bir tadı var. Çok çabuk şekerleniyor. Çiçek balıyla karıştırılıp satılıyor ve tıpkı vakitte helva sürecinde de kullanılıyor.
Ayçiçek balının yararları: Doğal bir ateş düşürücü tesiri bulunuyor. Bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Tıpkı vakitte akciğer ve birçok kanser çeşidinin tedavisinde tüketilmesi öneriliyor. Güç verdiği için günlük tüketim için uygun.
4. Çam balı:
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Dünya çam balı üretiminin yüzde 90’ı ülkemizde yapılıyor. Çam balının en kıymetli özelliği, kıvamı bozulmadan ve donmadan yıllarca saklanabilir olması.
Çam ağaçlarında yaşayan ve “basra” olarak bilinen canlıların salgıladığı tatlı unsurlar bal arıları tarafından toplanır ve değiştirilir. Çam balının oluşumu iki etapta gerçekleşir. Bu bal çeşidi, öbür balların bilakis arıların çiçeklerden topladığı nektarlardan değil, çam ağaçları üzerinde oluşan reçineleri işleyerek elde ettiği salgı balıdır. Ağır olarak Ege ve Akdeniz bölgelerinde üretilir. Koyu bulanık kahverengi renktedir. Keskin bir tadı vardır.
Çam balının yararları: Besin bedeli çok yüksek olmasa da boğaz rahatsızlıklarına düzgün gelir. Şekerlenmeye karşı güçlü olması sebebi ile tıpta ve besin bölümünde birçok eserde kullanılır.
5. Çiçek balı:
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Çiçek balı, farklı ve karışık çiçek bitki örtüsünün bir ortada bulunduğu yerlerde üretiliyor. Yoğunluk olarak farklı bir çiçeğin ağır basmadığı yerlerde üretilen bal, çiçek balı olarak isimlendiriliyor.
Çiçek balının yararları: Kanser hastalıkları, idrar yolları enfeksiyonu, kalp hastalığı ve sivilcelenme üzere cilt problemleriyle gayrette tesirli olan çiçek balı, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı oluyor. Birebir vakitte kolestrol düşürücü tesiri bulunan çiçek balının, yaşlanmayı geciktirmesi ve kilo denetimine katkısı da bulunuyor.
6. Meczup bal (Ormangülü balı)
Üretildiği bölge: Doğu Karadeniz
Ormangülü, Kaçkar Dağları’nın eteklerinde 1500-1800m. rakımlı ormanlık alanlarda yetişen bir bitki çeşidi. Bu bölgede kovanlar, ormanın bitip yaylanın başladığı yere yakın bir noktaya konulduğundan arılar, orman bitkilerinin çiçeklerinin yanı sıra yayla çiçeklerinden de bal üretebiliyor. Bu bal, yerli safkan ve Kafkas arıları tarafından üretilen özel bir bal tipi. Kendine has aroması var. Ormangülü balı halk ortasında “deli bal” olarak da biliniyor.
Deli balın yararları: Tedavi edici ve tatlandırıcı olarak kullanıldığı bilinen meczup bal; hudut bozuklukları, şeker hastalıkları, yüksek tansiyon, mide ve bağırsak sorunlarıyla çabada epeyce tesirli. Tıpkı vakitte sabahları aç karnına bir çay kaşığı bal tüketimi metabolizma hızlandırıcı tesire sahip.
Not: Deli balın az ölçüde tüketilmesi gerektiğini unutmayın. Günlük tüketiminiz 1 çay kaşığını aşmamalı.
7. Hayıt balı:
Üretildiği bölge: Akdeniz bölgesi
Hayıt balı Akdeniz ikliminde yetişen, “beş parmak” otu da denilen ve haziran – temmuz aylarında çiçek açan hayıt bitkisinden elde ediliyor. Hayıt balı güzel kokulu, geç şekerlenen, son derece kaliteli koyu renkli bir bal tipidir. Tüketildiğinde damakta hayıt bitkisinin özelliği olan hafif buruk bir tat bırakır.
Hayıt balının yararları: Kansere karşı doğal bir hami ve bilhassa koyu renkli ballarda anti kanserojen özellikleri daha fazla. Birçok yararı olan hayıt bitkisinin balı tertipli tüketildiğinde beden direncini arttırıyor ve hastalıklara karşı müdafaa sağlıyor.
8. Ihlamur balı:
Üretildiği bölge: Artvin, Rize, Yalova ve Bursa.
Bahar aylarında ıhlamur ağaçlarının etrafına yerleştirilen kovanlardaki arıların ıhlamur ağacı çiçeklerinden topladıkları nektarla elde ediliyor. Balın kıvamı öbür ballara nazaran daha koyu, tat ve kokusu da farklı.
Ihlamur balının yararları: Terlemeye yardımcı olduğundan soğuk algınlığı tedavisinde yararlı ve ateş düşürücü tesirinin yanında öksürüğe de düzgün geliyor. Kaygı ve korkuyu azaltıcı tesiriyle depresyon ve gerilim tesirlerini azaltarak rahatlamaya yardımcı oluyor. Tıpkı vakitte migren ağrılarında tesirlidir, kan basıncını düşürerek çarpıntıları giderir. Kalp ve damar hastalıklarında da tesirlidir.
9. Karabaş otu balı:
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Karabaş otu, nisan ayında açmaya başlayarak mayıs sonu haziran başlarına kadar çiçeklenmeye devam eder. Rengi genelde koyudur. Üretimi randımanı yağışlara bağlı olduğundan kolay elde edilemeyen seçkin bal cinslerinden biridir. Arılar bu balı, karabaş otunun en verimli vaktinde topladıklarından nektarı yüksek kaliteli bir bal ortaya çıkar. İçerdiği saponinler, glikozidler, sineoller sebebiyle çok bir güçlü besin hususudur. Amino asit (prolin) bedeli başka ballardan 3-4 kat daha fazladır.
Karabaş otu balının yararları: Damar sertliğini önlemeye yardımcı olur. Kalp damarlarını açarak kalbi kuvvetlendirir. Ağrı kesici özelliğe sahip olan karabaş otu balı, sonluluk halini istikrarlar, sara nöbetleri ve astım krizine uygun gelir.
10. Karabuğday balı:
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
2013 yılında Fransa’da düzenlediği bal yarışında oy birliğiyle dünyanın en uygun balı seçilen karabuğday balı, üretildiği alanın tamamında karabuğday ekili olan yerlerden elde ediliyor. Balın üretimi tek taraflıdır ve arı, birden fazla vitamini içeren karabuğday çiçeğinden tek istikametli beslenme yapar. Böylelikle saf bir bal elde edilir ve karabuğday balı, karabuğday bitkisinin içerdiği tüm vitaminleri ve aminoasitleri kendi bünyesinde taşır. Saf beslenmeyle neredeyse kırmızı renkte, ağır aromalı ve yüksek vitamin kıymetli bir bal ortaya çıkar.
Karabuğday balının yararları: Yüksek vitamin ve mineral içeriğiyle vitamin muhtaçlığını karşılamada doğal bir seçenektir. Birebir vakitte içerdiği yüksek demir oranıyla kansızlığa karşı hayli yararlıdır.
11. Karakovan balı:
Üretildiği bölge: Karadeniz bölgesi.
İçi oyulmuş, iki tarafı tapayla kapatılmış bir kütüğün içine arıyı oturtmakla yapılan en doğal arıcılık çeşidi. Petekler doğal olduğundan süzmeden tüketilir, bu sayede mum ve balın yanı sıra polen de daha fazla tüketilmiş olur. Bu balın kalitesini belirleyen şey, kovanın içinde bulunduğu floranın zenginliğidir.
Karakovan balının yararları: Kış hastalıklarına karşı bedeni korur ve direnci artırır. Sabahları aç karnına bir tatlı kaşığı alınabilir, bu midenizle boğazınızı temizler ve mide yaralarınızı güzelleştirir.
Not: Karakovan balı rastgele bir halde ısıtılmamalı ve pişirilmemelidir.
12. Keçiboynuzu balı:
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Keçiboynuzu balı, yoğunlukla keçiboynuzu ağaçlarının çiçeklerinden toplandığından monoflora keçiboynuzu balıdır.
Keçiboynuzu balının yararları: Keçiboynuzu ağacı, kalsiyum bakımından çok zengindir. İçerdiği E vitamini sayesinde öksürüğe, gribe, kemik erimesine ve kansızlığa güzel geldiği bilinir. Balgam söktürür, bronşları açar, nefes darlığında epeyce tesirlidir. Sigara tiryakilerine eksiksiz yarar sağlar. Yüksek vitaminler ve minareler içerdiğinden diş ve diş etleri üzerinde olumlu tesirleri vardır, kalbe yararlıdır, çarpıntıyı önler, insan bedenine giren radyasyonu dışarı atar.
13. Kekik balı:
Üretildiği bölge: Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri.
Yüksek rakımlı yaylalarda yetişen kekiklerin nektarından elde edilir. Saf kekik otundan öz toplayan arılar tarafından üretilen şeffaf, kekik kokulu, buruk tatlı bir baldır. Kekik balı, açık altın sarısı renginde olup tadı ve aroması hayli güzeldir.
Kekik balının yararları: Enzim içeriği bakımından çok varlıklı olan kekik balı, antiparaziter tesiriyle bilinir. Soğuk algınlığını kısa müddette giderir ve yara düzgünleştirici özelliği vardır. Karaciğer başta olmak üzere mide, astım ve egzama hastalıklarına uygun geldiği bilinir.
14. Kestane balı:
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Kestane ağacı yılda sadece 30-40 gün boyunca çiçekli kalıyor. Bu nedenle arıların kestane poleni toplama müddeti başka bitkilere nazaran daha kısa. Koyu kahve renkli, buruk, biraz acı ve kestaneye mahsus tadı ve kokusu olan bir baldır.
Kestane balının yararları: Yaraların güzelleşmesinde çok tesirlidir. Bunun sebebi ise; arıların üretim basamağında bala glikoz oksidaz enzimini ek etmesi. Bu enzim balın içindeki şekerden az ölçüde hidrojen peroksidin üretilmesine yol açıyor. Balın içindeki hidrojen peroksit durmadan yenilendiği için de yaralardaki bakterilerin öldürülmesi için az ölçüde kestane balı kâfi oluyor. Ayrıyeten, adale ağrıları ve titremesi, uyuşmasının giderilmesinde tesirli olduğu, ayrıyeten kanın temizlenmesine ve kemiklerin kuvvetlenmesine de yardımcı olduğu klinik denemelerle kanıtlanmış.
15. Lavanta balı:
Üretildiği bölge: Isparta ve Burdur köyleri.
Lavanta tarlalarına yerleştirilen kovanlarda yaşayan arılar tarafından lavanta çiçeği nektarlarından toplanan polen tozlarından üretilir, doğal ve pahalı bir baldır.
Lavanta balının yararları: Düzenli kullanıldığında hudut sistemini güçlendirir. Sedef, egzama, vitiligo üzere cilt hastalıklarının tedavisinde yararlıdır. Hepatit B ve Hepatit C hastalıklarıyla uğraşta tesirlidir. Mide ve karaciğere bağlı tüm hastalıklarda tesirlidir. Sindirim sistemini sisteme sokar, bağırsak florasını güçlendirir. Kalbi kuvvetlendirir ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
16. Meşe balı:
Üretildiği bölge: Trakya bölgesi.
Trakya bölgesindeki Istranca dağlarının eteklerinde, meşe ormanlarının bol olduğu yerlerde üretilmektedir. Meşe yapraklarının üzerine düşen basranın salgılanmasıyla oluşan sıvının arılar tarafından toplanarak kovanlarına taşınması suretiyle elde edilir. Çabuk donmadığından kahvaltıda tüketilmesi uygun olan bir bal çeşididir.
Meşe balının yararları: Doğal antioksidan husus özelliği gösterir. Özgür radikallerin neden olduğu tepkileri durdurarak yahut engelleyerek kanser, kalp hastalığı ve akciğer hastalıkları üzere pek çok hastalıkların oluşumuna pürüz olur.
17. Narenciye (Anavarza) balı:
Üretildiği bölge: Akdeniz yöresi.
Bol ölçülerde ve yüksek seviyede kalsiyum fosfat ve demir fosfat içerdiği belirlenen narenciye balı, açık sarı renkte ve akışkandır. Meyve ağaçlarına has bir koku ve lezzete sahiptir.
Narenciye balının yararları: Bol ölçüde C vitamini içerir. Karaciğere olumlu tesiri vardır. Sonları yatıştırmada ve kramp çözmede değerli bir tesir gösterir.
18. Püren balı:
Üretildiği bölge: Akdeniz, Ege, Trakya ve Karadeniz bölgeleri.
Çiçekleri arılar için varlıklı bir nektar ve polen kaynağı olan püren, ilkbahar ve sonbaharda çiçeklenen tiplere sahiptir. Püren balı kendine has aromalı, hafif acımtırak, hayli kıvamlı ve kıymetlidir. Arıların bir maki tipi olan püren bitkisinin çiçeklerinden topladığı öz, bala vişne suyu tadı katar. Böylelikle değişik ve güzel bir tat meydana gelir. Anzer balından sonra en kıymetli ve üretimi az olan bir bal cinsidir.
Püren balının yararları: Karaciğer yağlanması ve idrar yolları rahatsızlıklarıyla gayrette tavsiye edilir. Yüksek güç veren bir özelliktedir.