Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yer alan “Mevduat Tercihleri ve Kur Muhafazalı Mevduat Gelişmeleri” başlıklı tahlilde, son 2 ayda Kur Muhafazalı Mevduat’ta (KKM) 14 milyar dolarlık çözülmeye rağmen yabancı para mevduatın yalnızca 3,3 milyar dolar arttığı bildirildi.
TCMB’de Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Fazilet Çavuşoğlu, Hazine ve Kurumsal Operasyonlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Cihan Fırat, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü’nde Uzman Yardımcısı Erinç Menekşe tarafından hazırlanan tahlil yayınlandı.
Analizde, son günlerde yabancı para mevduat meblağında yaşanan artışın tasarruf sahiplerinin lira talebinin gelişimine olan ilgiyi artırdığı belirtilerek, yabancı para mevduat fiyatındaki artışın KKM bakiyesinin azaltılması süreciyle ilgisinin bilgiler ışığında değerlendirilip tasarruf tercihleri çerçevesinde yorumlandığı kaydedildi.
Analiz sonucunda, yabancı para mevduat fiyatındaki artışın KKM bakiyesindeki hızlanan düşüşle uyumlu olduğu ve tasarruflarda TL tercihinin devam ettiği bildirildi.
“Tarihsel ortalamaların üzerine çıkan hukukî kişi lira hissesi istikrarlı bir patika izliyor”
Mart ayındaki sıkılaşma adımlarının tesiriyle nisan ve mayıs aylarında mevduat tercihlerinde süratle TL’ye yönelimin gerçekleştiğine işaret edilen tahlilde, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Yabancı para mevduat bakiyesi 210 milyar dolardan haziran başında 190 milyar dolara kadar geriledi. Bu periyotta gerçek ve hukuksal kişi lira mevduat hissesi güçlü bir artış gösterdi. Temmuz ve ağustos aylarında lira hissesindeki artış gerçek bireyler için yavaşlamakla birlikte devam ediyor. Lira hissesi tarihi ortalamalara (yüzde 60) yaklaştıkça bu eğilimin yavaşlaması beklenen bir durum. Öte yandan, tarihi ortalamaların (yüzde 49) üzerine çıkan hukukî kişi lira hissesi istikrarlı bir patika izliyor. Lira tercihlerinin güçlenerek devam ettiği bir ortamda, yabancı para mevduattaki artışın gerisindeki nedenlerden biri yaz aylarında cari fazla verilmesidir. İktisadın cari fazla verdiği yaz aylarında şirketler döviz tevdiat hesaplarını mevsimsel olarak artırabiliyorlar. Yabancı para mevduat hesaplarındaki artışı sürükleyen bir öbür değerli faktör ise atılan siyaset adımlarıyla hızlanarak devam eden KKM’den çıkış süreci.”
“TCMB’nin KKM arz ve talebini azaltmaya yönelik attığı adımlar sonucunda KKM hesaplarında azalış sürat kazandı”
Analizde, Nisan 2024’ten itibaren yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin TL varlıklara olan artan talebi ve uygunlaşan rezervlerle birlikte TCMB’nin KKM arz ve talebini azaltmaya yönelik attığı adımlar sonucunda KKM hesaplarında azalışın sürat kazandığı belirtilerek, “Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından KKM hesaplarına yönelik yapılan vergi düzenlemeleri de bu süreci destekledi. Bu düzenlemelerin tesiriyle KKM bakiyesindeki azalmanın teşvik edilmesiyle KKM yenilemelerinin azalması, vade bitiminde lira ve yabancı paraya geçişleri arttırdı. Yabancı para ve liraya geçişlerdeki bu gelişme TCMB beklentileri ve düzenlemelerin gayeleri ile uyumlu. Son 2 ayda KKM bakiyesi 14 milyar doların üzerinde azalırken vade dönüşünde döviz yahut altın olarak tercih edilen ölçü yaklaşık 4,7 milyar dolar oldu. KKM’de 14 milyar dolar çözülmeye rağmen yabancı para mevduat sadece 3,3 milyar dolar arttı.” denildi.
“Son 2 aylık periyotta toplam mevduat içinde lira mevduat hissesi yüzde 48,4’ten yüzde 51,8’e yükseldi”
KKM ve yabancı mevduatın toplamı incelendiğinde, düşüş eğiliminin devam ettiği aktarılan tahlilde, son 2 aylık periyotta toplam mevduat içinde TL mevduat hissesinin yüzde 48,4’ten yüzde 51,8’e yükseldiği bildirildi.
Analizde, yabancı para mevduattan lira mevduata süratli bir geçişin akabinde KKM’den çıkışın hızlanmasıyla birlikte yabancı para mevduat bakiyesinin dengelendiğini belirtilen tahlilde, ilerleyen devirde enflasyonda yaşanacak olan düşüşün lira mevduat hissesindeki artışı destekleyeceği söz edildi.