Elon Musk’un alçak yörüngeye binlerce uydu gönderdiğini gördükten sonra insan merak etmeden duramıyor: Neden biz de bütün çerçöpümüzü uzaya göndermiyoruz? Ya da direkt Güneş’e?
Populer Science Türkçe’nin yanıt verdiği bu soruya nazaran Dünyalılar muhtemelen çöpleri bildiğimiz uzaya yollama alışkanlığını şimdi kazanmadı zira buna paramız yetmez.
Buffalo – New York Eyalet Üniversitesinde çalışan ve Popular Science‘a konuşan Makine ve Havacılık Mühendisliği Profesörü John L. Crassidis şöyle açıklıyor: “Maliyet tarafından hiç yapılabilir bir şey değil. Bunun için büyük ölçüde itiş gücü ve yakıt gerekir.” Güç olmasının bir sebebi de çöplerimizin Dünya’da olduğu üzere rastgele bir yere öylece gidemeyecek olması; mikroplastikler sözün tam manasıyla her yerde ve Büyük Pasifik Çöp Adası, ABD’nin Teksas eyaletinin yaklaşık iki katı boyutunda.
Ancak bir formda hepsini toplayıp uzaya yollamak için paketleyebilseydik, “Dünya’nın tesirinden uzaklaştırmanız gerekirdi” diyerek uyarıyor Crassidis. Yani yüzeyden en az 35.000 kilometre uzağa yollamamız gerekirdi. Öbür türlü çöplerimiz uydularla çarpışır ve nihayetinde tekrar geri gelirlerdi. Aslında görece düzenlenmemiş bir yörünge çöpü sorunumuz var: Üstte on binlerce cismin olduğu biliniyor ve sayıları giderek artıyor. Neyse ki birçok Dünya’nın atmosferine girerken yanıyor fakat bu yılın başlarında uzay istasyonunun büyük bir modülü atmosferden kurtulup ABD’nin Florida eyaletindeki bir meskene çarpmıştı.
Peki çöpümüzü Ay’a yanlışsız ateşlesek nasıl olur? “Ay’ın etrafına göndermeyi hiç istemezdiniz” diyor Crassidis, “çünkü Ay’a çarpar değil mi? Çöplerimizin Ay’da birikmesini mi istiyorsunuz?” (Kayıtlara geçsin diye sayın okuyucu, ben istemiyorum.) Crassidis, Mars’ta bile bu türlü bir şeyin günün birinde aykırı tepebileceğini açıklıyor.
“Bugünden itibaren 200 yıl sonrasını düşünmelisiniz; ümit edelim ki kızıl gezegeni kolonileştiriyor olalım. Orada da çöp olsun istemezsiniz.”
Tamam, pekala ya Güneş? Bu fikir gerçekte ne kadar gülünç? “İlk olarak tüm bu şeyleri alıp merkezi bir pozisyona koymanız ve o kadar fazla çöpü (bu kadar büyük bir yükü fırlatamayacak) bir rokete yerleştirmeniz ve sonrasında o yükü Güneş’e göndermeniz gerekiyor; bu maliyetin de ötesinde imkansız bir şey” diyor profesör ve trilyonlar üstüne trilyonlarca dolar gerekeceğini ileri sürüyor: “Çünkü bir seferde sadece belirli ölçüde şey fırlatabilirsiniz, değil mi?”
Crassidis, gelecekteki teknolojik gelişmelerin bu türlü bir kabiliyeti mümkün kılacağını varsayarak günün birinde çöpleri Güneş’e ateşlemenin işe yarayabileceğini düşünüyor. O vakit için bile fırlattığımız roketlerin atmosferde meydana getireceği tesirlerle ve geri gelen bütün uzay çöpleriyle (ölü uydular ve atılmış teçhizatlar) ilgili fazla şey bilmiyoruz.
“Kötü bir şey olmamasını umalım” diyor Crassidis, “ama olabilir, değil mi?”
Dünya’nın çöp problemini Güneş sisteminin sorunu haline getirerek çözme fikri, bilim kurguda ortaya çıktı. 1999 tarihli anime Planetes‘te bir uzay çöpü toplama aracı vardı ve 2075 yılında Dünya etrafında dolaşan bütün ıvır zıvırlarla uğraşıyordu. Ayrıyeten Futurama‘nın sekizinci kısmında Dünya, kendi çöpünden oluşan devasa bir topla yıkılma tehdidiyle karşılaşıyordu. O 1999 tarihli kısmın kıssası incelendiğinde “başımıza neler gelebileceğinin bir örneğini” veriyor olsa da; (kafalarımız ve uzay seyahatinin geleceği için) ümit edelim ki gerçekte bu türlü olmasın.