İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde doğu ve batı olarak bölünen Almanya’da Berlin’i ikiye ayıran Soğuk Savaş’ın sembolü Berlin Duvarı’nın yıkılışının üzerinden 33 yıl geçti.
“Utanç Duvarı” olarak nitelendirilen Berlin Duvarı’nın 9 Kasım 1989’de yıkılması yakın tarihte değerli dönüm noktalarından birisini teşkil ediyor.
İkinci Dünya Savaşı’ndan galip çıkan ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği, Almanya ve Berlin’i dörde böldükten sonra ABD, İngiltere ve Fransa’nın denetimindeki bölgelerin idareleri birleştirilerek 1949’da Federal Almanya Cumhuriyeti (Batı Almanya) kuruldu.
Sovyetler Birliği’nin denetimindeki bölgede ise siyasi yapısı Sovyet Sosyalist sisteme dayanan Demokratik Almanya Cumhuriyeti (Doğu Almanya) tesis edildi.
Batı Almanya refah düzeyini artırırken Doğu Almanya’nın ekonomik açıdan gelişmemesi üzerine on binlerce genç Batı Almanya’ya kaçmaya başladı. Bunun önüne geçmek isteyen Doğu Almanya idaresi evvel kendi etrafını dikenli tellerle kapattı. Bu dikenli teller kaçışları engellemeyince 1961’de 3,6 metre yüksekliğinde Berlin Duvarı inşa edildi.
Soğuk Savaşın sembolü haline gelen ve kentin ortasından da geçen Berlin Duvarı kent içinde yaklaşık 44, etrafında ise 112,7 kilometre uzunluğunda örüldü.
28 yıl varlığını sürdüren Berlin Duvarı’nın etrafında ağır güvenlik tedbirleri alındı. Gelişen süreçte nezaret kuleleri, mevt şeridi ve iç duvar üzere değişik ögeler eklenerek genişletildi. Doğu ile Batı Berlin ortasında 8 hudut geçiş kapısı bulunan duvar boyunca 300’ün üzerinde nezaret kulesi yapıldı ve yaklaşık 11 bin 500 asker ve polis misyon yaptı.
Bu tedbirlere karşın çok sayıda Doğu Almanya vatandaşı “Batı’ya” geçmeyi denedi.
Duvarın yıkıldığı 9 Kasım 1989’a kadar 5 binin üzerinde kişi duvarı aşarak Batı Almanya’ya geçmeyi başarırken, en az 138 kişi bu teşebbüs sırasında hayatını kaybetti.
YIKILMASIYLA SOĞUK SAVAŞ DA BİTTİ
Polonya’da sendika hareketleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Devlet Lideri Mihail Gorbaçov’un izlediği siyasetin sonucunda eski Doğu Bloku ülkelerinde başlayan ıslahat süreci Polonya, Macaristan ve eski Çekoslovakya üzere ülkeleri etkiledi.
Bu gelişmeler Doğu Almanya’ya da etki etti ve beşerler özgürlük için sokaklara çıktı. Batı Almanya’ya geçmek isteyenler Prag, Budapeşte ve Varşova’daki Alman büyükelçiliklerine başvurdu. Bu gelişmeler Doğu Alman idaresini bir seyahat düzenlemesi yapmaya zorladı.
Doğu Almanya’yı yöneten Sosyalist Birlik Partisi (SED) Sözcüsü Günter Schabowski’nin, 9 Kasım akşamı seyahat düzenlemesinin çabucak yürürlüğe gireceğini açıklamasının akabinde halk geçiş noktalarına akın etti. Tıpkı gece halk duvarın üzerine çıkarak yıkmaya başladı.
Berlin Duvarı’nın 9 Kasım 1989’da yıkılması dünyada Soğuk Savaş’ın da sona ermesini beraberinde getirdi.
Daha sonraki süreçte 3 Ekim’de iki Almanya birleşti, Avrupa Birliği de eski Doğu Blokunda bulunan Avrupa’daki ülkeleri bünyesine katarak genişledi.
Bugün Berlin’in çeşitli yerlerinde Berlin Duvarı’nın kalıntılarını görmek mümkün.
”Utanç Duvarı”nın iki tarafında yaşayan Berlinliler de kelam konusu periyodu acısı ve tatlısıyla hatırlıyor. (AA)