Bazılarımız dışarı çıkarken hangi komşularımızın maske taktığını bile izler olmuştuk. Toplumsal medyada geçirdiğimiz mühlet rekor düzeyde arttı. Bu şaşırtan değil zira bilgiyi, haberleri ve ferdî güncellemeleri internetten alıyoruz.
Londra’daki Brunel Üniversitesi’nden araştırma vazifelisi Anne Chappell, insanın aslında tabiatı gereği meraklı olduğunu söylüyor ve kendi öykülerimizin diğerlerinin hayatlarıyla olan alışverişe nazaran şekillendiğini ekliyor.
Ancak pandemi mühletince diğerlerinin hayatlarına olan bu merak daha da arttı. Bu diğerlerini “röntgenlemek” üzere görünse de o kadar berbat bir şey olmayabilir. Pandemi üzere periyotlarda, diğerlerinin hayatlarını gözlemlemek süreci kabullenmek ve hatta duruma ayak uydurmayı öğrenmek için güzel gelebilir.
Tabii ki röntgencilik yeni bir şey değil. Instagram öykülerine evrilen People mecmuasından evvel, 19. yüzyıl gazetelerinde Kardashian stili sayfalara rastlayabiliyorduk. Bugünse bu merakımızı gidermek için çok daha fazla yol var.
Sosyal medyada Facebook’tan Instagram, Snapchat, TikTok ve Clubhouse’a kadar diğerlerini gözlemlemek için pek çok kanal var. Chappell, genelde bilinçsizce yapılan oburlarının hayatlarına bakma davranışının hastalıklı olmadığını belirtiyor. Bu daha çok bir değiş tokuş, etrafımızdaki dünyaya mana verme eforu.
Anne Frank üzere tarihi karakterlerin günlüklerini hatırlatan Chappell, bunların tek bir kişinin fikirlerinden ibaret olmadığını, hem kişisel hem de toplumsal hayatın anlatıldığını tabir ediyor. Gözlemleme isteğimiz, yaşadıklarımız hakkında değiş tokuş yapma dileğinden doğuyor üzere görünüyor.
Diğer beşerlerle bağlantı sağlıyor
Covid-19’un global olarak yayılmasından beri her türlü bilgiyi almak için yükselen isteğimizle, diğerlerinin hayatlarına daha çok ilgi duyuyoruz. Bu iş yerinden özlediğimiz bir aradaşımız ya da çocuğunuzun okulundan bir veli olabilir.
New York City’deki Lenox Hill Hastanesi’nden klinik psikolog Sabrina Romanoff, “pandemi boyunca artan toplumsal aranın etrafımızdakilerin hayatlarına dair daha meraklı ve ilgili olmamazı sağladığını” belirtiyor. Toplumsal medya, gerçek hayat üzere tatmin edici olmasa da öteki beşerlerle irtibat kurmayı sağlıyor.
Sosyal medya ve davranışlar üzerine araştırma yapan Laura Tarbox da tüm bu etkileşimin, içinden çekip çıkarıldığımız gerçek dünyayla irtibat için placebo tesiri yarattığını söylüyor.
Getty ImagesYeni bir düzen
Sosyal medya tıpkı vakitte yeni normlar oluşmasında rol oynuyor.
Tarbox, toplumsal medyayı nelerin kabul edilebilir görüldüğünü, nasıl davranmamız gerektiğini, nelerin paylaşmak için inançlı olduğunu, yani yeni kuralları öğrendiğimiz yer biçiminde tanımlıyor. Romanoff da insanların toplumsal varlıklar olduğunu ekleyerek toplumsal referanslara güvenildiğini belirtiyor.
Ayrıca diğerlerinin da kaygıları olduğunu görmek sakinleştirici bir tesir de yaratıyor ve bunun psikolojide “yansıtmalı özdeşim” isimli süreçle açıklandığını ekliyor. Bu durumda bizde olan kaygı ya da telaş parçalanır ve dış kaynağa atfedilir, felaket içeren bir makaleyi yüzlerce kişinin paylaşması üzere.
Pandemi sürecinde oburlarının hayatlarını gözlemlemek, bilinçsiz de olsa, şahsî anksiyetelerimizi özümsemeye yardımcı oldu.